Een paardenrug krijgt veel te verduren, hoe is een paardenrug opgebouwd en op welke leeftijd is de wervelkolom volgroeid?
Van nature zijn paarden niet ‘gemaakt’ om op te rijden. Het skelet van een paard is hier niet op gebouwd. Door de eeuwen heen is men paarden gaan fokken die beter bestand lijken tegen ruitergewicht. Dragen blijft echter een onnatuurlijk fenomeen. Hoe kunnen we het voor het paard makkelijker maken? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de paardenrug zoveel mogelijk gespaard blijft?Een goed passend zadel, waarvan het belang vaak wordt onderschat, speelt uiteraard een grote rol. Daarnaast biedt dagelijkse weidegang en dus vrije beweging kans om enig herstel. Maar weidegang zorgt ook voor een betere doorbloeding, spieropbouw, waardoor ‘klappen minder hard aankomen’. Ruitergewicht en rijvaardigheid mogen bij rugletsel niet vergeten worden! Zo zijn er meerdere factoren die bijdragen aan een gezonde paardenrug.
Wanneer is een paard volwassen?
Het paardenras wordt vaak gezien als norm voor (standaard) beleerleeftijd. Zo worden volbloeden veelal op 1,5 jarige leeftijd ingereden, terwijl veel IJslandse paarden tot hun 5e levensjaar op de weide staan. Het gemiddelde KWPN paard wordt op 2,5 jarige leeftijd beleerd, om in het najaar op keuring te gaan en zo nodig verkocht te worden. Een beleerd paard verkoopt beter dan een ‘groen’ paard.Onafhankelijk van de mentale volwassenheid van een paard (het ene paard lijkt namelijk geestelijk volwassen als het 4 is, het andere op 7 jarige leeftijd) is het van belang wanneer lichaam toe is aan dragen van ruitergewicht. Want is een geestelijk volwassen paard per definitie lichamelijk volgroeid? Wat is te jong? Wanneer is een paard volgroeid?
Paardenrug | Opbouw en groei
De wervelkolom van het paard bestaat, net zoals bij de mens, uit botten, banden, spieren en zenuwen. Deze wervels (32 stuks, minus staartbeentjes) zijn vanaf de tweede halswervel met elkaar verbonden d.m.v. tussenwervelschijven en worden door banden bij elkaar gehouden. Tijdens de groeiperiode van het paard worden botten langer. Uiteindelijk worden botten ook breder, sterker.Een bot bestaat uit een diafyse, twee metafysen en twee epifysen. Tussen de metafysen en epifysen bevindt zich bij niet volgroeide paarden een groeischijf. Elke wervel bevat dus meerdere groeischijven. Groeischijven bestaan uit kraakbeen dat nog niet verbeend is. Een bot kan langer worden doordat er in deze groeischijf nieuw bot wordt gevormd. Belangrijk is dat niet verkalkt kraakbeen minder sterk is dan bot! Pas als het paard lichamelijk volwassen is sluit het kraakbeen. Als dit kraakbeen in de tussentijd beschadigd raakt, door bijvoorbeeld belasting op te jonge leeftijd, onjuiste belasting enzovoorts, is er kans op blijvende schade.
Wervelkolom paard | Op welke leeftijd is de paardenrug volgroeid?
Het sluiten van groeischijven begint aan de onderzijde van het lichaam. Zo is bij de geboorte de groeischijf van het hoefbeen al gesloten (klaar om te vluchten). Het sluiten van groeischijven wordt weergegeven in de tabel.
De groeischijven van de ruggenwervels (meerdere per wervel) sluiten zich dus pas als een paard minimaal 5,5 jaar oud is.
Volgens wetenschappelijk onderzoek is er een verband tussen schofthoogte van het paard, halslengte en de leeftijd waarop de groeischijven zich sluiten. Hoe groter het paard en hoe langer zijn of haar nek: hoe langer het duurt voordat de ruggenwervelgroeischijven verbenen. Dit betekend uiteraard niet dat een Shetlander op leeftijd van 3 jaar uitgegroeid is! De minimale leeftijd is immers vastgesteld op 5,5 jaar!
Inrijden op welke leeftijd?
Geen enkel paard is dus volledig lichamelijk volwassen voordat hij of zij de zes jaar oud is. Schade aan de rug, door te vroege belasting, is dan ook snel gemaakt. En veelal onherstelbaar.
De groeischijven van de atlas/ drager (nekaanzet) sluiten pas als allerlaatste. Nadat het paard minimaal 6 jaar oud is op zijn vroegst, bij ruinen/hengsten duurt dit zelfs 6 maanden langer. Bijvoorbeeld: het skelet van een warmbloed ruin van 1.70m is zal niet volgroeid zijn voor zijn 8e levensjaar! Dit is een reden om paarden jonger dan 6 jaar niet bij te zetten. En zoveel mogelijk vrije beweging/ weidegang te gunnen.
Wat kun je als diervriendelijke paardenliefhebber dan wel doen tot het zesde of zelfs achtste levensjaar? Gebruik je fantasie! Er zijn zoveel leuke dingen te verzinnen die de paardenrug niet belasten. Bovendien bouw je hierdoor een sterke band op met je paard, hetgeen later vaak van pas komt. Enkele mogelijkheden zijn:
- Basis van poetsen, hoeven geven, afspuiten, bandageren, zadel/ dek op, meelopen, stilstaan etc. (Voorkom hangen en hardhandige druk aan het halster/ hoofdstel! Buiten dat dit grofweg ‘naar’ is, zijn de halswervels immers niet volgroeid)
- Grondwerk (de basis wordt hier gelegd)
- Kunstjes (zoals buigen)
- Lange lijnen (uitstekend voor gymnastiseren van je paard en de meer verzamelde oefeningen, zoals Spaanse pas)
- Longeren (enkele longe, dubbele longe: zeker leuk als je later wilt gaan mennen/ sleeën met je paard)
- Schrikparcours
- Trailerladen
- TTeam oefeningen (voor de balans en het zelfbewustzijn)
- Verkeersmak maken (al wandelende laten wennen aan verkeer)
- Wandelingen (afwisselend door het bos en als je het helemaal voor elkaar hebt over het strand!)
Enzovoorts…!
Daarnaast mag het voor zich speken dat een rustige bosrit, met een lichtgewicht ruiter die bovendien beschikt over een correcte zit, minder belastend dan een uur intensieve training in de bak, met een zwaardere, minder ervaren ruiter op de rug. Het is dus schadelijk wanneer een paardenrug op te jonge leeftijd belast wordt! De onvolgroeide ruggenwervels zijn gevoelig voor druk en verschuivingen. Te vroege belasting veroorzaakt blokkades en blessures.
Heeft uw paard last van klachten die wel eens een oorsprong zouden kunnen hebben in de rug? Heeft uw paard baat bij een massage sessie, TTouches of TTeam? Maak dan een afspraak!